Cholesterol: brandweer, geen brandstichter

Wat cholesterol werkelijk doet

Cholesterol is zó belangrijk dat je lever het zelf aanmaakt. Zonder cholesterol zouden je celmembranen hun veerkracht verliezen, hormonen geen oorsprong hebben en herstel stilvallen. Cortisol bij stress, testosteron na inspanning, oestrogeen en progesteron in je cyclus — allemaal geboren uit cholesterol.
Zie cholesterol als de reparateur: het gaat op pad waar schade is en brengt bouwmateriaal.

Het reist in “verpakkingen” door je bloed:

• LDL brengt bouwstoffen van de lever naar plekken waar herstel nodig is.
• HDL haalt overschot op en brengt het terug naar de lever.
• VLDL levert vooral triglyceriden: snelle energievetten.

Het risico zit niet in cholesterol zélf, maar in beschadigd (geoxideerd) LDL — deeltjes die door suikerpieken, transvetten en chronische ontsteking ‘roestig’ worden en kunnen blijven plakken.

360° kijken naar cholesterol

Bang worden van één getal helpt niemand. Context wel. Dit zijn de markers die samen het verhaal vertellen — in gewone taal.

LDL-deeltjes: vrachtwagens op de weg
LDL zijn vrachtwagens met bouwmateriaal. Grote, luchtige trucks (grote LDL) zijn meestal rustig; kleine, dichte LDL(zeker als geoxideerd) zijn de ‘roestige wagentjes’ die eerder vastlopen.

HDL: de ophaaldienst
Niet alleen de hoogte telt; het gaat erom dat HDL werkelijk netjes terugbrengt wat over is.

Triglyceriden: losse brandstof in de file
Hoog betekent vaak dat er te veel suiker en snelle koolhydraten zijn omgezet in vet. De verhouding TG/HDL geeft een goed beeld van stofwisselingsrust: hoe lager, hoe beter de stroom.

ApoB: aantal vrachtwagens
ApoB laat zien hoeveel atherogene deeltjes er werkelijk rijden. Veel verkeer op een krappe weg vergroot de kans op file.

Lp(a): klittenband-truck
Deze erfelijke variant kan sneller plakken als er veel ontsteking is. Nog een reden om ontstekingsrust in je lijf te brengen.

Homocysteïne: wrijving in de leidingen
Verhoogd homocysteïne maakt de binnenkant van je vaten prikkelbaar. Genoeg folaat, B12, B6 en choline uit voeding helpen de leidingen glad te houden.

Ontsteking & suikerbalans: de onderstroom
Markers als hs-CRP, nuchtere insuline en HbA1c vertellen of het wegdek glad is. Pieken in suiker en laaggradige ontsteking zijn vaak de échte boosdoeners.

Hormonen & schildklier: de thermostaat
Een trage schildklier, overgang of langdurige stress kunnen cholesterolwaarden tijdelijk verhogen. Soms omdat je lijf gewoon méér reparateurs nodig heeft.

Waarom je lever soms méér cholesterol maakt

Je lever draait de productie niet zomaar op. Vaak is er een reden:

• Infecties. Cholesterol bindt zich aan bacteriële gifstoffen en helpt opruimen.
• Stress. Cortisolproductie vraagt meer grondstof.
• Laag vitamine D. Minder omzetting = meer cholesterol in het bloed.
• Herstelwerk. Ontsteking of schade prikkelt de lever tot extra productie.
• Hormonale veranderingen. Overgang, schildklierproblemen of zwangerschap beïnvloeden de balans.

Je lever is in dit opzicht een beetje als een “u vraagt, wij draaien”-fabriek. Het past de productie aan op wat je lijf vraagt. Daarom is een hoog cholesterol vaak een signaal van iets anders dat speelt, geen losstaand kwaad.

Voeding en cholesterol — minder invloed dan je denkt

Jarenlang werd gedacht dat je cholesterol rechtstreeks omhoogschiet van een eitje of een stukje roomboter. Maar je lever maakt zelf het grootste deel aan — zo’n 70–80% van je cholesterol. Het lichaam reguleert dat heel nauwkeurig: eet je minder cholesterol, dan maakt je lever er meer bij; eet je meer, dan maakt de lever minder.

Onderzoek laat zien dat voeding maar beperkte invloed heeft op je cholesterolwaarden. Wat veel meer uitmaakt zijn ontsteking, insulineresistentie, stress en lichtomgeving. Dáár bepaalt je lijf of het meer reparateurs de weg op stuurt.

Waarom LDL soms stijgt bij vetrijke diëten

Misschien heb je gehoord dat bij een carnivoor of ketogeen voedingspatroon LDL vaak omhooggaat. Dat klinkt verontrustend, maar het verhaal is genuanceerder.

• Meer vet = meer vrachtwagens. Je eet meer vet, je lijf gebruikt vet als brandstof, dus je lever stuurt meer LDL-deeltjes de weg op om die brandstof rond te brengen.
• Lage insuline = minder parkeerplaatsen. Bij weinig koolhydraten daalt je insulineniveau. Dat is gunstig voor vetverbranding, maar het betekent ook dat LDL minder makkelijk de cel in wordt gebracht — er blijft dus meer in het bloed.
• Deeltjesgrootte verandert. Vaak zie je dat vooral de grote, luchtige LDL-deeltjes toenemen. Dat zijn de vrachtwagens die rustig rijden. Het aandeel kleine, dichte LDL — de roestige busjes die eerder plakken — daalt juist.
• Triglyceriden dalen, HDL stijgt. Veel mensen zien bij een carnivoor of ketogeen patroon dat triglyceriden flink omlaag gaan en HDL omhoog. Dat zijn meestal gunstige signalen.

Belangrijk om te weten: een hoger LDL-getal is niet automatisch gevaarlijk. De context vertelt het echte verhaal. Wanneer HDL stijgt, triglyceriden dalen en ontstekingsmarkers rustig blijven, weerspiegelt een hoger LDL vaak gewoon dat je lijf anders brandstof vervoert.

Licht en cholesterol

Ook je lichtomgeving speelt mee. Kunstmatig blauw licht in de avond houdt je stresshormonen hoog en melatonine laag. Daarmee vraagt je lijf om meer cholesterol als grondstof. En zonder ochtendzon mis je de prikkel om cholesterol om te zetten in vitamine D. Het gevolg: cholesterol blijft rondrijden zonder de bestemming te halen.

Niet elk licht is hetzelfde. Waar kunstmatig licht je ritme verstoort, helpt natuurlijk licht je systeem juist. Vooral het rode en infrarode licht van de zonsopkomst zet je biologische klok aan én stimuleert de vorming van EZ-water in je cellen en langs je vaatwanden. Die waterlaag werkt als een elektrische buffer, waardoor je bloed makkelijker stroomt en cholesterol zijn rol als reparateur kan blijven spelen.

Cholesterol lezen zonder licht in het verhaal is dus als een puzzel zonder hoekstukken. Het ritme van zon en duister helpt je lichaam cholesterol inzetten waarvoor het bedoeld is: bouwen, herstellen, ritme geven.

En wat met statines?

Statines remmen de aanmaak van cholesterol in de lever. Daarmee zakt het cijfer, maar de grondstof voor herstel en hormonen daalt ook. Bovendien:

• Co-enzym Q10, nodig voor energie in je mitochondriën, daalt mee. Dat kan leiden tot spierpijn of vermoeidheid.
• Ook vetoplosbare vitamines en hormonen hebben minder bouwmateriaal.
• Het getal wordt lager, maar de oorzaak (ontsteking, suiker, stress) blijft bestaan.

Voor sommige mensen kan medicatie een plek hebben, maar leefstijl, voeding en context zijn het fundament.

Wat laat je cellen lachen? – mijn gouden glitter oplossingen

• Ritme en rust. Adem, slaap en daglicht in je ogen. Stressregulatie maakt elk vetprofiel vriendelijker.
• Levend water + mineralen. Gezuiverd water met een snufje Keltisch zeezout geeft je bloed de lading om soepel te stromen; zonlicht voedt je EZ-water.
• Omega-3 als gouden olie: sardien, makreel, ansjovis, wilde zalm of een zuiver supplement houden je “vrachtwagens” glad en veerkrachtig. of een zuiver supplement.
• Kleurrijk eten: groenten en fruit in de kleuren van het seizoen vangen de roest, terwijl ze tegelijk je darmen voeden
• Minder zaadoliën. Vermijd zonnebloem, soja, maïs; kies onbewerkte vetten.
• Suiker eruit. Goede vetten geven een stabiele vlam.
• Beweging als pomp: elke stap activeert je kuitspieren en helpt cholesterol zijn rol als reparateur vervullen.
• Niet roken. Rook oxideert je “vrachtwagens” bij de bron.

Anders kijken

Cholesterol is geen vijand; het is jouw brandweer en bouwmeester. Het gaat omhoog als er iets te repareren valt, en zakt wanneer rust terugkeert. Met ritme, volwaardig eten en aandacht voor water, licht en beweging geef je cholesterol — en je hart — precies de rol die ze verdienen: reparateur en dirigent.

Tot slot: over hart, stroming en verwondering

We denken vaak dat het hart een pomp is die met brute kracht het bloed door ons lijf jaagt. Maar als je daar echt bij stil blijft staan… hoe zou een spier ter grootte van je vuist al dat bloed omhoog krijgen, helemaal uit je tenen, tegen de zwaartekracht in?

Er gebeurt meer. Je kuitspieren helpen mee als tweede pomp, en langs de binnenwand van je aderen vormt zich een laag EZ-water (exclusion zone), beschreven door Gerald Pollack. Dit halfkristallijne water houdt elektrische lading vast en maakt je vaten tot supergeleiders, waardoor bloed bijna vanzelf lijkt te glijden.

Je hart zelf zet het bloed in een vortex-beweging: een spiraal die stroming ordent en weerstand verlaagt. En via de sinusknoop — de natuurlijke pacemaker van je hart — geeft het een elektrische puls. Niet om met brute kracht te duwen, maar om de stroom ritme en richting te geven.

• Stephen Hussey schrijft in Understanding the Heart dat de sinusknoop vooral een bron van frequenties is: het hart is volgens hem “meer dirigent dan motor — het geeft richting aan een stroming die er al is.”
• Thomas Cowan legt in Human Heart, Cosmic Heart uit dat cholesterol zich pas ophoopt wanneer stroming verstoord raakt en het vaatweefsel kwetsbaar wordt: “Het hart is geen pomp, maar een orgaan dat het bloed in beweging brengt door het in een spiraal te ordenen.”

Al eeuwen geleden tekende Leonardo Da Vinci de spiraalvorm in het hart, en Rudolf Steiner sprak over het hart als ordenend orgaan.

En juist hier raakt dit aan cholesterol. Want zolang de EZ-laag sterk is, heeft de vaatwand een elektrisch afstotende werking: cholesterol kán zich daar niet vastzetten. Pas wanneer die laag verzwakt — door stress, ontsteking, te weinig zonlicht of mineralen — verdwijnt die bescherming en wordt de wand kwetsbaar.

Cholesterol verschijnt dus in het verhaal niet als boosdoener, maar als helper. Het wordt pas problematisch wanneer de omgeving — water, lading, ritme — uit balans raakt.

Ik ben geen expert op dit vlak. Maar ik vind het fascinerend om te beseffen hoeveel we nog niet weten over ons lijf — en hoeveel er te ontdekken valt als we met nieuwsgierige ogen kijken.

Ingrid

Verder lezen & bronnen

Boeken

• Gerald Pollack – The Fourth Phase of Water (2013)
• Thomas Cowan – Human Heart, Cosmic Heart (2016)
• Stephen Hussey – Understanding the Heart (2022)
• Uffe Ravnskov – The Cholesterol Myths (1991)

Studies & artikelen

• Krauss R.M. (2010). Lipoprotein subfractions and cardiovascular disease risk. Current Opinion in Lipidology, 21(4), 305–311.
• Madsen C.M. et al. (2017). Low plasma cholesterol is associated with high mortality and morbidity in patients with infectious disease. Clinical Microbiology and Infection, 23(11), 918–923.
• Diamond D.M. & Ravnskov U. (2015). How statistical deception created the appearance that statins are safe and effective in primary and secondary prevention of cardiovascular disease. Expert Review of Clinical Pharmacology, 8(2), 201–210.
• Li Z. & Pollack G.H. (2020). Flow-driven self-organization with water and light. Advances in Colloid and Interface Science, 282, 102196.